Recensie Le Duc d Albe

Een erg uitzonderlijke voorstelling van het al even uitzonderlijke Le duc d’Albe dat zijn wereldpremière in Franse versie kreeg in Antwerpen, kregen we op 9 mei te zien. George Petean die de Hertog van Alva speelt, kreeg het doktersadvies om niet te zingen na een allergische reactie die op zijn stem was geslagen. De Vlaamse Opera koos voor de creatieve oplossing om Nabil Suliman de rol te laten zingen aan een muziekstandaard links op het podium terwijl Petean lipte en de rol speelde. Wonderwel lustte het kritische publiek dit. Hoewel Suliman en Petean met behoorlijk wat vraagtekens aan de voorstelling begonnen, kregen beide heren terecht een daverend applaus achteraf.

Dat de in allerijl opgetrommelde Suliman een stevige indruk had nagelaten, wisten we al in het derde bedrijf. Daarin krijgt de Hertog van Alva die Vlaanderen bezet, een veel gelaagder profiel aangemeten. Het personage wordt niet als een louter machtswellustig en hardvochtig man voorgesteld in een solo (van de hand van Battistelli). Ook het menselijke aspect komt dan namelijk aan bod. Dat is ongetwijfeld één van de sterktes van deze opera. De personages zijn niet één- dimensionaal vastgelegd door de verschillende verhaallijnen die naast elkaar en door elkaar lopen. Erg modern is het einde, het vierde bedrijf waar Battistelli verschillende emoties (het afscheid van de Hertog, zijn korps dat hunkert naar het vaderland, de Vlamingen die rouwen om gesneuvelden, Hélène die haar geliefde verliest,…) in één nummer mocht verwerken. De laatste 35 minuten van deze opera zijn volledig van de hand van deze componist die van de Vlaamse Opera de opdracht kreeg om de onafgewerkte partituur van belcantocomponist Donizetti te restaureren (terugbrengen naar de originele Franse versie, soms op basis van enkel zanglijnen) en aan te vullen daar waar Donizetti nog niet was geraakt in zijn creatieproces ondertussen 173 jaar geleden. 

Donizetti begon aan Le duc d’Albe destijds voor de Parijse Opéra. Italië had ie al veroverd, de Franse operascene was een nieuwe uitdaging voor hem. Maar de toenmalige operadirecteur Léon Pillet geraakte niet overtuigd en wou een ander onderwerp, een ander project. Dat werd uiteindelijk “La favorite” waarin Donizetti de aria “Spirito gentil” die ie aanvankelijk voor  Le Duc componeerde, wist te recupereren. Twee bedrijven van Le Duc, zanglijnen en schetsen van de andere bedrijven verdwenen in de werklade van Donizetti en de Parijse operadirecteur mocht daarvoor rond 1846 15000 fr. boete betalen aan librettist Scribe en componist Donizetti  omdat het onafgewerkte werk niet opgevoerd was binnen de contractueel afgesproken tijd. 

Maar nu is er dus de Donizetti/Battistelli-versie van Le Duc. Eén waar we fier op mogen zijn, aldus enkele Franse operabezoekers die met ons na de voorstelling een praatje slaan. Het duo was speciaal gekomen om de Spaanse tenor Ismael Jordi in de rol van opstandeling, lefgozer en vrijheidsstrijder (tegen de Spaanse bezetting jawel!) Henri de Bruges meesterlijk te horen zingen. Zijn Spaans accent in de Franse teksten geven de voorstelling en zijn personage absoluut een extra dimensie. Petean stáát er als de Hertog van Alva, straalt gezag uit maar weet dus ook in het derde bedrijf de juiste emotie te tonen. Een nummer later, gaat hij wanneer ie in de spiegel kijkt, terug over in narcisme en komt het machtsgevoel terug in hem op. Een erg sterke overgang die nergens geforceerd aanvoelt.

Uiteraard zijn er qua stijl behoorlijke verschillen tussen de composities van Donizetti die erg melodieus en emotioneel zijn en die van Battistelli die modern componeerde, met soms atonale reflecties. De hedendaagse componist heeft zich dus bediend van een hedendaagse manier van componeren, een stijl die los staat van die van Donizetti. En dus oogt deze Le duc d’Albe zoals een geklasseerd historisch gebouw met moderne elementen in. Dat Battistelli niet koos om verder in de stijl van Donizetti te componeren, valt zeker te verdedigen. Of deze Le duc d’Albe uiteindelijk de definitieve versie van het werkstuk zal worden, zal de tijd moeten uitwijzen. Feit is dat de Vlaamse Opera alvast deze versie op cd zal uitbrengen en dat u nog tot 18 mei 2012 in Antwerpen en van 25 mei tot 2 juni 2012 naar Gent deze operavoorstelling live kan meemaken.

Conclusie: naast Daens is dit verplichte kost in het lessenpakket van het secundair onderwijs, wat ons betreft.  Le Duc d’Albe is namelijk een erg toegankelijke voorstelling geworden. Met zijn  deels historische thema, de gevaren van het nationalisme die aangestipt worden, universele gevoelens, vlotte story telling en prachtige muziek voor solisten, koor en orkest is deze opera erg geschikt voor mensen die voor het eerst van opera willen proeven. Een must-see!

< Bert Hertogs >